Қаза болған алып туралы миф
Гиганттың құрбандығы
Скандинав мифологиясы/Сэм Флегал/Kickstarter
Тіршілікті жарату үшін ғарыш ауқымында шалынған ұлы құрбандықтың бейнесі, әлемдегі ең көне және кең таралған мифтердің бірі.
Өткен заманның адамы тірінің және жансыз нәрсенің арасындағы айырмашылықты интуитивті түрде түсінді және онда тастар сөйлей алса, ал өзендер ән айтып, билей алса да, тірі материяның дүниенің қалған бөлігінен оқшаулануы туралы идея ежелгі санаға жат болған жоқ. Өмірдің нәзіктігі, өліммен ақталатыны, осалдығы және сонымен бірге молшылық пен қалпына келу қабілеті түсініктеме беруді қажет етті.
Сонымен қатар барлық тірі заттар осы ұлы мақсат үшін өзін құрбан еткен құдайдың немесе алыптың денесінен шықты деген идея өте кең таралған болатын, бірақ оны құдай-батыр өлтіруі де мүмкін еді, бұл соншалықты маңызды емес — бұл алыптың қанының, еті мен сүйегінің біздің әлемге, ал ішкі күш-қуаты болмыстың жан бітіретін рухына айналғаны маңызды. Шумерлер бұл үшін құбыжық Тиаматтың көзін жойды, үндістердегі Вишну аватарларының бірі Пуруша өзінің денесін Әлемді жаратуға берді. Скандинавтарда сақталған мәтіндер бойынша, онда үш ас (құдайлардың негізгі тобы) — Один, Вилли және Ве өздері өлтірген алып Имирдің мәйітін ұқыпты пайдаланғаны туралы егжей-тегжейлі баяндалған, олар оның қанынан — теңіз, бас сүйегінен — аспан, миынан — бұлт, шашынан ағаштарды жасапты, ал адамдардың өзі алыптың екі қолынан өзінен-өзі жаралған екен.
Сол сияқты ежелгі Қытай мәтіндерінде де барлық тіршілік иелерінің арғы атасы алып Паньгу өзінің денесін жаңадан жаратылатын әлемнің әртүрлі қажеттілігіне жібергені бүге-шігесіне дейін тәптіштелген. Мысалы, оның жұлынынан нефрит жасалыпты.
Белгісіз суретші / Creative commons
