Тарихи әліппе/Qalam редакциясы
Біздің бабаларымыз өмір сүрген, қазір өзіміз тұратын әлем туралы жаңа нәрсе білу — жаныңды ләззатқа бөлейді. Оқырмандарымызды да бір қуантып тастау үшін Qalam редакциясы Citix @citix.me технологиялық компаниясымен бірігіп, жаңа жоба дайындады. Бұл жобада тарихи әліппеге тізілген маңызды әрі қызықты фактілер бар. Енді сіздер оларды қаладағы Citix смартбордтарынан көре аласыздар, ал ол туралы көбірек білгіңіз келсе, біздің сайтқа өтіңіз.
Қаған
Көшпелі иерархиядағы «хандардың ханы», ең жоғарғы билеуші.
Қаған атауы біздің дәуіріміздің бірінші мыңжылдығының ортасында қытайлық жылнамашылар жазған деректерде кездеседі. Бұл бастапқыда моңғол термині болып, кейіннен түріктерге өткен.
Қаған — басқа жергілікті хандар бағынатын жоғарғы билеуші. Қағандар басқарған үш негізгі мемлекет болған: Хазар, Авар және Түрік қағанаттары. Кейбір зерттеушілер Русь қағанатының да болғандығын айтады, өйткені «қаған» деген атаумен кейде орыс княздары аталған. Мысалы, Киев митрополиті Иларион Ярослав Мудрыйды солай атаған. Алайда басқа ғалымдар бұл нұсқаны қате деп санайды, олар «қаған» бұл жағдайда тек бір билеушіге құрметпен қарайтын, түркілік элементтермен байытылған тілдегі сыпайылық сөзі деп есептейді.
![Моңғол империясының 15 ұлы қағанының сегізі. Жоғарыда көрсетілген, жоғарғы солдан сағат тілімен... Шыңғыс хан [жоғарғы сол жақта] (1206–1227 жж. билік құрған), Өгедей хан [жоғарғы ортаңғы сол жақта] (1229–1241 ж. билік құрған), Құбылай хан [жоғарғы ортаңғы оң жақта] (1260-1294 ж. билік құрған), Темір хан [жоғарғы оң жақта] ( билік құрды 1294-1307 жж.), Бұянту хан [төменгі сол жақта] (1311-1320 жж. билік құрды), Күлүг хан [төменгі ортаңғы сол жақта] (1307-1311 жж. билік құрды), Джаяту хан Туғ Темір [төменгі ортаңғы оң жақта] (1328-132 ж. билік құрды), Ринчинбал хан [төменгі оң жақта] (1332 жылы билік құрды, 3 айдан аз)/Wikimedia Commons](https://api.qalam.global/storage/media/r/1000x-/e390bf5d-5b5b-4499-83c9-360f05aac747.webp)
Моңғол империясының 15 ұлы қағанының сегізі. Жоғарыда көрсетілген, жоғарғы солдан сағат тілімен... Шыңғыс хан [жоғарғы сол жақта] (1206–1227 жж. билік құрған), Өгедей хан [жоғарғы ортаңғы сол жақта] (1229–1241 ж. билік құрған), Құбылай хан [жоғарғы ортаңғы оң жақта] (1260-1294 ж. билік құрған), Темір хан [жоғарғы оң жақта] ( билік құрды 1294-1307 жж.), Бұянту хан [төменгі сол жақта] (1311-1320 жж. билік құрды), Күлүг хан [төменгі ортаңғы сол жақта] (1307-1311 жж. билік құрды), Джаяту хан Туғ Темір [төменгі ортаңғы оң жақта] (1328-132 ж. билік құрды), Ринчинбал хан [төменгі оң жақта] (1332 жылы билік құрды, 3 айдан аз)/Wikimedia Commons
